“Kẻ giết người thầm lặng” và lý do Apple tham gia cuộc chiến huyết áp

Tăng huyết áp được giới y khoa gọi là “kẻ giết người thầm lặng” bởi hầu hết bệnh nhân không nhận ra triệu chứng cho đến khi biến chứng xảy ra. WHO ước tính có hơn 1,5 tỷ người mắc bệnh này nhưng một nửa trong số đó không biết mình đang gặp vấn đề. Chính vì vậy, các hãng công nghệ liên tục phát triển các cảm biến đo huyết áp nhằm đưa ra cảnh báo sớm cho người dùng.

Sau hơn hai tháng kể từ thời điểm giới thiệu, Apple Watch Series 9, Ultra 2 và các đời mới hơn chạy watchOS 26 đã chính thức sử dụng được tính năng cảnh báo huyết áp cao tại Việt Nam.

Apple mở tính năng từ thế hệ Watch Series 9 trở lên

Trong sự kiện ra mắt tháng 9, Apple lần đầu công bố khả năng phát hiện nguy cơ tăng huyết áp mãn tính trên Watch Series 11 và Ultra 3. Sau đó, hãng tiếp tục mở khóa tính năng này cho các dòng cũ hơn như Watch Series 9, Series 10 và Ultra 2 thông qua bản cập nhật watchOS 26.

Tính năng Hypertension Notifications đã được FDA chứng nhận nhưng chỉ mang tính sàng lọc không phải chẩn đoán y tế. Apple phải được phê duyệt tại từng quốc gia trước khi kích hoạt. Tại Việt Nam, tính năng này bắt đầu hoạt động từ ngày 4/12.

Cơ chế đo: Apple dùng ánh sáng để “đọc” mạch máu

Thay vì sử dụng vòng bít bơm hơi giống máy đo thông thường, Apple Watch sử dụng cảm biến nhịp tim và sự thay đổi trong mạch máu để dự đoán dấu hiệu huyết áp cao. Quá trình phân tích diễn ra liên tục trong 30 ngày kể từ khi người dùng thiết lập, sau đó mới đưa ra cảnh báo.

Thiết bị sẽ nhắc người dùng ghi nhật ký huyết áp, sử dụng máy đo vòng bít của bên thứ ba và liên hệ chuyên gia y tế nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường.

Nguyên lý quang học: Apple Watch không đưa ra con số 120/80 mmHg cụ thể mà đo phản ứng của mạch máu. Tiến sĩ Rajiv Kumar người Phụ trách y tế & nghiên cứu tại Apple cho biết cảm biến nhịp tim quang học sẽ “nhìn” cách mạch máu giãn nở theo từng nhịp tim. Khi tim đập, máu được đẩy ra ngoài, gây tăng áp lực tạm thời khiến mạch máu mở rộng. Thuật toán phân tích sự biến thiên này để phát hiện các dấu hiệu cao huyết áp mãn tính.

Tất cả đều chạy thụ động, nghĩa là chỉ cần đeo đồng hồ là hệ thống sẽ tự thu thập dữ liệu, không cần thao tác đo chủ động.

Hiệu quả thử nghiệm lâm sàng: mức chính xác tương đương thiết bị y tế

Apple huấn luyện thuật toán từ dữ liệu của hơn 100.000 người và xác thực bằng một nghiên cứu lâm sàng có 2.000 người tham gia trong nhiều nhóm nhân khẩu học. Những người tham gia đeo Apple Watch trong 30 ngày và đo đối chiếu bằng vòng bít y tế hai lần/ngày.

Kết quả:

• Độ nhạy: 41,2%

• Độ đặc hiệu: 92,3%

Tiến sĩ Kumar cho biết đây là con số tương đương với thiết bị đo huyết áp lâm sàng (độ nhạy ~50%, độ đặc hiệu ~90%).

Apple Watch không thay thế bác sĩ, chỉ là công cụ cảnh báo sớm

Đại diện Apple nhấn mạnh tính năng không phải công cụ chẩn đoán bệnh. Giá trị cốt lõi là cảnh báo sớm cho những người chưa được chẩn đoán.

Khi phát hiện nguy cơ, ứng dụng Sức khỏe sẽ yêu cầu người dùng:

1. Đo lại huyết áp bằng máy đo vòng bít hai lần/ngày

2. Lưu nhật ký đo

3. Xuất báo cáo và trao đổi với bác sĩ để chẩn đoán chính xác

4. Cơ chế “đeo và quên” (set-and-forget) cùng khả năng phân tích liên tục được xem là bước tiến quan trọng trong việc phổ cập sàng lọc huyết áp.

Hướng dẫn cách yêu cầu thiết bị và cách bật tính năng

Để sử dụng, người dùng cần:

• iPhone 11 trở lên

• Apple Watch Series 9, Ultra 2 hoặc mới hơn

• Cập nhật iOS 26 và watchOS 26

• Bật tính năng Wrist Detection (Phát hiện cổ tay) trong ứng dụng Watch

Cách bật thông báo tăng huyết áp

1. Mở ứng dụng Sức khỏe (Health) trên iPhone

2. Nhấn biểu tượng hồ sơ (góc trên phải)

3. Chọn Checklist sức khỏe
   Kéo xuống Thông báo tăng huyết áp

4. Xác nhận đủ điều kiện:
   – Từ 22 tuổi trở lên
   – Không mang thai
   – Chưa được chẩn đoán tăng huyết áp

Lưu ý: Nếu đang theo dõi thai kỳ trong ứng dụng Sức khỏe, tính năng này sẽ không thể kích hoạt.

Apple cũng nhắc rằng không phải ai bị tăng huyết áp đều sẽ nhận cảnh báo và tính năng không nhằm mục đích chẩn đoán hay điều trị y khoa.